Mannúð og matvæli

Íslensk matvælaframleiðsla fær um 15 milljarða króna virði árlega í formi markaðsverndar og annað eins í beina styrki á fjárlögum, samtals um 30 milljarða.  Ef samkeppnisverndin yrði felld niður og opnað á tollfrjálsan innflutning matvæla myndi það auka ráðstöfunartekjur meðalheimilis um 30-50 þúsund kr. á mánuði sem tugþúsundir heimila myndi muna verulega um.   

Þeir sem vilja vernda landbúnaðinn og styrkja beita sumir ýmsum hæpnum fullyrðingum.  Sumir segja að Evrópusambandið og flest lönd loki líka á erlenda samkeppni við sinn landbúnað og styrki hann beint eins og við.   Einnig að Nýja Sjáland, Japan og fleiri eyjur banni líka innfluting á hráu kjöti til að vernda viðkvæma einangraða bústofna sína eins og Ísland gerir.   En þetta er ekki alls kostar rétt.

Innan Evrópusambandsins er opinn markaður fyrir matvæli.  Lönd sambandsins eru fjölmenn og aðstæður til landbúnaðar góðar sem stuðlar að virkri samkeppni, fjölbreyttu matvælaframboði og lágu verði.  ESB er líka stærsti innflytjandi matvæla á heimsvísu.  Sambandið hjálpar þróunarlöndum að selja vörur sínar inn á ESB svæðið með því að veita þeim forgang að markaðinum og leiðbeina þeim við verkið.  Árlega er matvara að verðmæti um 10.000 milljarðar (60 milljarðar Evra) flutt inn á ESB svæðið frá þróunarlöndum sem er meira en BNA, Japan, Kanda, Ástralía og Nýja Sjáland gera til samans.  Opinberir styrkir ESB til landbúnaðar eru aðeins um 1% af opinberum útgjöldum aðildarlandanna.  Hér á landi er stuðningurinn um 3% af heildar opinberum útgjöldum eða þrefalt meiri.  Svo eru styrkir ESB aðallega tengdir landnotkun og valda þannig minni óhagkvæmni en okkar framleiðslutengu styrkir sem stýra framleiðslunni í óhagkvæmar áttir.   

Varðandi innflutningsbann Nýja Sjálands og Japans má segja að þessar fjölmennu eyjar setja stundum tímabundið bann á hrátt kjötmeti frá löndum þar sem komið hefur upp veirusýking en hafa að öllu jöfnu opið á innflutning. 

Lögbundin vernd og stuðningur heimila og skattgreiðenda við landbúnað hérlendis skerðir lífskjör okkar og er skelfilega ósanngjarnt gagnvart illa settum heimilum og þeim erlendu matvælaframleiðendum sem fegnir vildu framleiða matvælin fyrir okkur með ódýrari hætti þar sem aðstæður henta betur til þess.   

Við að fella niður samkeppnisvernd landbúnaðarins og opna fyrir innflutning fersks kjöts lækka útgjöld heimilanna um 15 milljarða króna á ári.  Það  verður vissulega samdráttur og fækkun starfa við matvælavinnslu, mestur í kjúklinga- og svínakjötsframleiðslu.  Auðveldlega má bregðast við með hluta af þeim fjármunum sem sparast og tryggja að þeir sem missa vinnuna fái önnur og hagkvæmari störf.

Verkefni fyrir vinnufúsar hendur eru óþrjótandi.  Til ársins 2050 þarf matvælaframleiðsla á heimsvísu að tvöfaldast til að fæða íbúafjöldann sem þá verður um 9 milljarðar.  Farsælast er að framleiða matvæli þar sem þau skortir og aðstæður eru góðar svo sem í sólríkum, heitum löndum.  Þar er þörfin líka mest fyrir framfarir og atvinnu.  Við Íslendingar getum lagt okkar af mörkum með því að aðstoða þróunarlönd við að auka matvælaframleiðslu og opna á innflutning matvæla frá þeim.  Við getum veitt þeim forgangsaðgang að mörkuðum okkar og hálpað þeim til við útflutninginn.  Til þess getum við nýtt þekkingu, reynslu og starfskrafta bænda og fólks í úrvinnslugreinum. Með hluta af sparnaðinum, til dæmis 3 milljörðum á ári, má lyfta grettistaki og bæta líf tuga þúsunda hér heima og í þróunarlöndum.  Fleiri verkefni bíða þeirra sem nú starfa við ofverndaðan landbúnað okkar, ef fjármagn fæst til uppbyggingar, meðal annars við ferðaþjónustu víða um land.  

Verum mannúðleg og skynsöm og bætum líf tuga þúsunda sem líða skort hér og annars staðar,  þó því fylgi tímabundin röskun fyrir nokkur hundruð.